Web of Science: 0 cites, Scopus: 0 cites, Google Scholar: cites
Comunidades científicas en Zacatecas : apropiación o imposición del PRODEP a 28 años
López Torres, Bey Jamelyd (Universidad Autónoma de Zacatecas (Mèxic))
Ruiz León, Alejandro Arnulfo (Universidad Nacional Autónoma de México)
Pérez Guel, Roque Onésimo (Universidad Autónoma de Zacatecas (Mèxic))

Títol variant: Scientific communities in Zacatecas : appropriation or imposition of the PRODEP for 28 years
Títol variant: Comunidades científicas em Zacatecas : apropriação ou imposição do PRODEP há 28 anos
Data: 2026
Resum: La política científica en México ha llevado a la implementación de dos sistemas de estímulos económicos: el SNI y el Prodep. El objetivo de este artículo es conocer la evolución de las comunidades científicas, específicamente la estructura y tendencias de colaboración de los Cuerpos Académicos (CA). A partir de los CA registrados en el Prodep, se identificó la producción indizada de sus integrantes en la base de datos obtenida de la Web of Science, a partir de la coautoría se generó la red de colaboración de los CA. Con base en indicadores de centralidad de grado e intermediación se identificaron a seis CA más importantes a los que se les aplicó una entrevista estructurada. Con la información se hizo un análisis cienciométrico considerando: Institución de adscripción del CA, integrantes, grado de consolidación, área de conocimiento y se usó el ARS como principal eje para analizar la estructura de las redes de colaboración de los CA. Junto con los resultados cuantitativos, las entrevistas sustentaron que la implementación del programa ha sido un proceso en que los docentes pasaron de un sentir al programa como una imposición que exigía realizar investigación aunado a su carga de trabajo de docencia, y dada la permanencia de este y los beneficios individuales e institucionales, se ha dado una apropiación de éste. En general la formalización y estructura de la colaboración está bien definida en los CA consolidados, mientras que en aquellos que operan de manera más informal no propicia la efectividad y sostenibilidad de las colaboraciones a largo plazo.
Resum: Scientific policy in Mexico has led to the implementation of two systems of economic incentives: the SNI and the Prodep. The objective of this article is to know the evolution of scientific communities, specifically the structure and trends of collaboration of Academic Bodies (ACs). Based on the ACs registered in Prodep, the indexed production of its members in the Web of Science database was identified, from the co-authorship, the collaboration network of the ACs was generated. Based on indicators of degree centrality and intermediation, six most important CAs were identified, to which a structured interview was applied. With the information, a scientometric analysis was made considering Institution of affiliation of the AC, members, degree of consolidation, area of knowledge and SNA was used as the main axis to analyze the structure of the collaboration networks of the ACs. Along with the quantitative results, the interviews supported the fact that the implementation of the program has been a process in which the teachers went from feeling the program as an imposition that required research to be carried out in addition to their teaching workload, given the permanence of this and the individual and institutional benefits, there has been an appropriation of it. In general, the formalization and structure of collaboration is well defined in consolidated ACs, while in those that operate in a more informal manner it is not conducive to the effectiveness and sustainability of collaborations in the long term.
Resum: A política científica no México levou à implementação de dois sistemas de estímulo económico: o SNI e o Prodep. O objetivo deste artigo é compreender a evolução das comunidades científicas, especificamente a estrutura e tendências de colaboração dos Órgãos Académicos (AC). A partir das ACs cadastradas no Prodep, foi identificada a produção indexada de seus membros na base de dados obtida na Web of Science e a rede de colaboração das ACs foi gerada a partir da coautoria; Com base em indicadores de centralidade e intermediação de grau, foram identificados seis ACs mais importantes aos quais foi aplicada uma entrevista estruturada. Com as informações foi realizada uma análise cienciométrica considerando: Instituição de filiação do CA, membros, grau de consolidação, área de conhecimento e a ARS foi utilizada como eixo principal para analisar a estrutura das redes de colaboração dos CAs. Junto aos resultados quantitativos, as entrevistas sustentaram que a implementação do programa tem sido um processo em que os professores deixaram de sentir o programa como uma imposição que exigia a realização de pesquisas além de sua carga horária docente, e dada a sua permanência e benefícios individuais e institucionais, houve uma apropriação dele. Em geral, a formalização e a estrutura da colaboração estão bem definidas nos ACs consolidados, enquanto naqueles que operam de forma mais informal não promovem a eficácia e a sustentabilidade das colaborações de longo prazo.
Drets: Aquest document està subjecte a una llicència d'ús Creative Commons. Es permet la reproducció total o parcial, la distribució, la comunicació pública de l'obra i la creació d'obres derivades, fins i tot amb finalitats comercials, sempre i quan es reconegui l'autoria de l'obra original. Creative Commons
Llengua: Castellà
Document: Article ; recerca ; Versió publicada
Matèria: Social network analysis ; Scientific communities ; Science policy ; Collaboration ; PRODEP ; Análisis de redes sociales ; Política científica ; Comunidades científicas ; Colaboración ; Análise de redes sociais ; Colaboração
Publicat a: Redes, revista hispana para el análisis de redes sociales, Vol. 37 Núm. 1 (2026) , p. 23-39 (Articulos) , ISSN 1579-0185

Adreça original: https://revistes.uab.cat/redes/article/view/v37-n1-lopez-torres-et-al
Adreça alternativa: https://raco.cat/index.php/Redes/article/view/v37-n1-lopez-torres-et-al
DOI: 10.5565/rev/redes.1102


14 p, 541.7 KB

El registre apareix a les col·leccions:
Articles > Articles publicats > Redes
Articles > Articles de recerca

 Registre creat el 2025-05-16, darrera modificació el 2025-07-17



   Favorit i Compartir